نشست فرمت مسکو با تاکید بر تشکیل حکومت فراگیر و تامین حقوق زنان در افغانستان تحت کنترول طالبان پایان یافت.
شرکت‌کنندگان این نشست در اعلامیه پایانی خود بر تامین حقوق آموزش و کار دختران و زنان، برابری جنسیتی و مشارکت اقوام در قدرت تاکید کردند.
نشست فرمت مسکوم روز جمعه (هفتم میزان) در شهر کازان روسیه برگزار شد و اعلامیه پایانی آن را وزارت خارجه روسیه در اختیار رسانه‌ها قرار داد.
نمایندگان ویژه و مقامات ارشد هند، ایران، قزاقستان، چین، قرقیزستان، پاکستان، روسیه، ترکمنستان، اوزبیکستان، عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی و ترکیه در این نشست حضور داشتند.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان در این نشست به عنوان مهمان دعوت شده بود.
در اعلامیه پایانی نشست آمده است که شرکت‌کنندگان از وضعیت سیاسی و امنیتی افغانستان نگران اند.
آنان از طالبان خواستند که برای مبارزه با گروه‌های تروریستی از جمله داعش گام‌های جدی بردارد و از تبدیل شدن افغانستان به کانون تروریسم جلوگیری کنند.
در اعلامیه همچنین از گروه طالبان خواسته شده تا همکاری خود را با کشورهای منطقه در مبارزه با تهدیدات تروریستی و قاچاق مواد مخدر از خاک افغانستان افزایش دهد.
نمایندگان همه کشورهای شرکت‌کننده در این نشست تاکید کردند که هیچ پیشرفتی در تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان صورت نگرفته است؛ حکومتی که بازتاب‌دهنده منافع همه گروه‌های قومی-سیاسی در این کشور باشد.
آنها همچنین از طالبان خواستند که برای تکمیل روند صلح و ایجاد دولت متوازن، فراگیر وپاسخگو در افغانستان با نمایندگان گروه‌های قومی-سیاسی گفت‌وگو کند.
در بیانیه گفته شده: “ما از مقامات کنونی افغانستان خواستیم تا شرایط لازم را برای بهبود سطح زندگی مردم افغانستان، جلوگیری از مهاجرت بیشتر و بازگشت مهاجران ایجاد کنند.”
اشتراک‌کنندگان خواستار احترام به حقوق اساسی و آزادی‌های مردم در افغانستان از جمله حقوق برابر برای کار، تحصیل و عدالت بدون در نظر گرفتن جنسیت، قومیت و مذهب شدند.
آنان گفتند: “ما بر نگرانی‌ها در مورد ممنوعیت کار برای زنان و تحصیل برای دختران تمرکز کردیم و از مقامات افغانستان خواستیم تا آموزش مدرن را مطابق با معیارهای بین‌المللی در مکاتب ترویج کنند.”
آنان همچنین امریکا را مسئول وضعیت فعلی افغانستان دانستند و گفتند این کشور باید مسئولیت خود را در قبال بازسازی این کشور پس از جنگ به رسمیت بشناسد و دارایی‌های افغانستان را به صورت فوری آزاد کند.
واکنش احزاب مخالف طالبان
از گروه های سیاسی و نظامی مخالف طالبان در این نشست دعوت نشده است. «شورای مقاومت ملی برای نجات افغانستان» متشکل از چهره های سیاسی مخالف طالبان در بیانیه از شرکت‌کنندگان این نشست خواسته تا برای حل بحران افغانستان یک اجلاس منطقه‌ای را با حضور تمامی اطراف و نمایندگان مخالف گروه طالبان با حضور سازمان ملل متحد فراهم کند.
این شورا با انتشار اعلامیه ای گفت: «تعامل یک جانبه با گروه طالبان قباحت‌زدایی از یک گروه افراطی است که تداوم حاکمیت آن امنیت منطقه و جهان را تهدید می‌کند و اثرگذار نخواهد بود».
در بخشی از اعلامیه این شورا آمده است که تبعیض سیاسی، قومی و مذهبی در زیر سیطره حاکمیت طالبان ادامه داشته و این روند هم‌زیستی مسالمت‌آمیز میان اقلیت‌های قومی و مذهبی در افغانستان را متاثر کرده است.
این اعلامیه سیاست‌های گروه طالبان علیه زنان و دختران افغان را که بر کار و آموزش آنها محدودیت وضع کرده، «اپارتاید جنسیتی» خوانده است.
«شورای عالی مقاومت ملی برای نجات افغانستان» یک گروه مخالف طالبان و متشکل از چهره‌ها و احزاب سیاسی عمده در تبعید است که پس از تصرف قدرت از سوی گروه طالبان در خارج از افغانستان فعالیت می‌کنند.
حکومت‌های همه‌شمول بحران افغانستان را حل نتوانستند
امیر خان متقی، وزیر خارجه طالبان می‌گوید در ۴۵ سال گذشته هیچ «نسخه خارجی به نام اصطلاح تعریف ناشده حکومت همه‌شمول» نتوانسته است بحران افغانستان را حل کند.
آقای متقی که در پنجمین نشست «فرمت مسکو» در شهر قازان جمهوری تاتارستان روسیه صحبت می‌کرد، گفت: «ما از همه کشورها، به ویژه همسایه‌ها و کشورهای منطقه می‌خواهیم چنانچه ما به دیگران در مورد حکومتداری نسخه ارائه نمی‌کنیم، آنها هم به جای ارائه نسخه در مورد حکومتداری در افغانستان، با امارت اسلامی (حکومت طالبان) در هر بخش کار رسمی را شروع کنند.»
متقی این اظهارات را خطاب به نمایندگان کشورهای روسیه، ایران، پاکستان، چین، هند، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرغیزستان و ترکمنستان که در قازان گردهم آمده‌اند تا «بحران افغانستان و راه‌حل‌های آن» را مورد بحث قرار دهند، بیان کرد.
او افزود: «ما با درنظرداشت تاریخ، فرهنگ و به ویژه واقعیت‌های سیاسی معاصر، بنیاد حکومتی را در افغانستان گذاشتیم که در کنار حکومتداری موثر، از مشروعیت دینی و ملی برخوردار است. آرزو دارم که کشورهای منطقه و جهان هم به این واقعیت مهر تایید بگذارند. در ۴۵ سال گذشته هیچ نسخه خارجی به نام اصطلاح تعریف ناشده حکومت همه‌شمول، بحران افغانستان را نتوانسته حل کند.»
نخستین بار در نوامبر سال ۲۰۱۸ هیات پنج نفری طالبان به ریاست عباس استانکزی، معاون سیاسی کنونی وزارت خارجه و عضویت عبدالسلام حنفی، شهاب‌الدین دلاور و سهیل شاهین در نشست مسکو شرکت کردند.
در سال ۲۰۲۱ نشست «فرمت مسکو» حدود دو ماه بعد از بازگشت طالبان به قدرت برگزار شد و در آن هیاتی به ریاست معاون نخست وزیر طالبان شرکت کرد.
