استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین برای هدف قرار دادن شبه نظامیان به ویژه در خاک پاکستان به یک ابزار اصلی ایالات متحده در مبارزه با تروریزم تبدیل شده است. این هواپیماها که بیشتر در اختیار سازمان اطلاعات مرکزی امریکا قرار دارد، برای جمع آوری اطلاعات، نظارت از رفت و آمد شورشیان و حمله موشکی علیه شبه نظامیان مورد کاربرد دارد. پس از آنکه بارک اوباما در سال 2008 وارد کاخ سفید شد، ایالات متحده استفاده از اینگونه هواپیماها را افزایش داد. در حالیکه پاکستان حملات موشکی هواپیماهای بدون سرنشین را نقض حاکمیت خود خوانده و از واشنگتن خواستار توقف آن شده است، اما به نظر می رسد واشنگتن سودای دیگری در سر دارد. آژانس رویترز نگاهی کرده است به کاربرد این فناوری.
وارن استربل و تبسم زکریا- رویترز – مترجم سلیم شفیق؛ روزنامه نگار
از چندین جهات، این یک اسلحه فوق العاده برای ملتی خسته از جنگ است که به گونه ای ناگهانی با مشکل بودجه نیز مواجه است.
در حالیکه بارک اوباما رییس جمهور امریکا به گونه ای گسترده نیروهای نظامی این کشور را در افغانستان و عراق کاهش می دهد، واشنگتن بر پناه گاه های شبه نظامیان در یمن و سومالیا تمرکز کرده و نیروی زمینی نیز در آن وجود ندارد، هواپیمای بدون سرنشین مجهز با موشک، نقش مهمی را در عملیات مبارزه با تروریزم ایالات متحده بازی می کند.
در حال حاضر سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (سیا) با هواپیماهای بدون سرنشین مسلح با موشکهای مرگبار، حداقل در پنج کشور عملیات دارد که افغانستان، پاکستان، سومالیا، یمن و لیبیا شامل آن است.
این سازمان به گونه ای علنی به اجرای این برنامه اذعان نمی کند. اردوی ایالات متحده از هواپیماهای بدون سرنشین در عراق و دیگر مناطق برای اجرای عملیات به گونه نظارتی کار می گیرد.
شماری از مقام های پیشین و کنونی ایالات متحده به رویترز گفته اند که امریکا با هواپیماهای بدون سرنشین، شبه نظامیان ضد امریکایی را به گونه ای گسترده هدف قرار می دهد.
یک مقام امریکایی که از ذکر نامش خود داری کرده گفت: ” در حالیکه تهدیدهای تروریستی علیه دولت رو به افزایش است، نقش سیا می تواند در سال های آینده گسترش یابد.”
در آخرین مورد، در حمله هواپیماهای بدون سرنشین در مناطق قباییلی پاکستان به روزهای دوشنبه و سه شنبه هفته گذشته، حداقل 48 شبه نظامی از پا در آمدند.
بر اساس آمار یک بنیاد امریکایی، هواپیماهای بدون سرنشین از سال 2004 به این سو، حدود 260 حمله را در خاک پاکستان انجام داده که 50 حمله در سال جاری را نیز شامل می شود.
مقام های امریکایی گفته اند که پس از آنکه ایالات متحده در سال 2008 تصمیم گرفت تا شورشیان را به گونه ای یک جانبه و جدی تر در خاک پاکستان تعقیب کند، 225 حمله از مجموع حملات توسط هواپیماهای بدون سرنشین انجام شده است.
تحلیل گران و مقام های پیشین امریکایی روی این موضوع هم نظر اند که از هواپیماهای بدون سرنشین بیشتر استفاده شود، اما آنان هشدار داده اند که این موضوع بدون اشکال هم نیست. تلفات غیرنظامیان، تنفر از جنگ امریکا از راه دور در خاک پاکتسان و امثال این، شامل اشکالات اتکا بر هواپیماهای بدون سرنشین است و همین طور استفاده از این فناوری علیه ایالات متحده در آینده.
جان ناگل یک افسر بازنشسته اردوی ایالات متحده می گوید: ” در حال حاضر هواپیماهای بدون سرنشین مسلح در انحصار ماست و این انحصار مؤثر است، این فناوری گسترش خواهد یافت و در سال های آینده علیه ما استفاده خواهد شد.”
مبارزه با شورشگری رو به افول ؟
استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین علیه شبه نظامیان در سال های پس از حملات 11 سپمتبر 2001 آغاز شد؛ در سال آخر ریاست جمهوری جورج بوش صعود کرد و اداره بارک اوباما آن را با اشتیاق ادامه داد.
بارک اوباما در سخنرانی 22 ماه جون خود، زمانی روند خروج سریع نظامیانی را که سال گذشته دستور استقرار آنان را در افغانستان داده بود اعلام کرد: ” در زمانی که با تهدید مواجه استیم، باید با زور پاسخ دهیم، اما زمانیکه این زور بتواند هدف قرار گیرد، نیازی نیست که نیروی زمینی به پیمانه وسیع را در بیرون از کشور مستقر کنیم.”
سخنان اوباما این موضوع را روشن کرد که زمان مبارزات گسترده ضد شورش به پایان رسیده و به جای آن باید از ده ها هزار سرباز امریکایی و متحدان آن، مانند “ناگل” پشتیبانی شود. نظامیان تنها در جنگ مصروف نبوده اند؛ آنان از غیرنظامیان حفاظت کرده اند؛ مراکز آموزشی و جاده ساخته اند؛ نیروهای اردو و پولیس را آموزش داده اند.
استراتیژی جدید مبارزه با تروریزم کاخ سفید که از سوی جوبایدن معاون رییس جمهور حمایت می شود، بر مبارزه سبکتری تأکید می کند؛ نیروهای رزمی جای خود را به نیروهای ویژه، عملیات بازداشت و بازجویی و هواپیماهای بدون سرنشین می دهد.
یک مقام ارشد ایالات متحده گفته است که اوباما هیچ “تغییر استراتیژیک” را به وجود نیاورده است که نشان دهنده استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین باشد.
یک مقام امریکایی که نخواست نامش افشا شود گفت: ” برخی اوقات احتمال دارد با توجه به ماهیت هدف، آنان (هواپیماهای بدون سرنشین) مناسب ترین ابزار باشد و زمانی دیگر چنین شرایطی حکم فرما نیست.”
در واقع بارک اوباما گزینه استفاده از هواپیمای بدون سرنشین برای کشتن اسامه بن لادن در دوم ماه می را رد کرد و به جان او یگ گروه نیروی دریایی را فرستاد. در ماه اپریل او گزینه ای دیگر را مجاز شمرد؛ بازداشت احمد عبدالقدیررهبر شبه نظامیان گروه الشباب سومالیا در دریا و بازجویی از او به مدت دو ماه پیش از آنکه در ایالات متحده زندانی شود.
با این حال این مقام اذعان کرد که استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین در خارج از بحث جنگ یک گزینه جذاب است؛ حتا زمانیکه شما می خواهید دقت بیشتری را در استفاده از نیروی مرگبار داشته باشید.
به گفته تحلیل گران، این موضوع دقیقاً در مناطقی که تهدید نظامی در حال رشد است دیده می شود؛ گروه الشباب وابسته به شبکه القاعده در سومالیا و شاخه شبه جزیره عربستان در یمن.
یک مقام ارشد گفته است در حالیکه وضعیت جنگ در عراق در حال تغییر است؛ استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین به هدف جمع آوری اطلاعات و دیگر مقاصد بیشتر شده است. روی هم رفته، شمار هواپیماهای بدون سرنشین امریکایی نیز افزایش یافه است.
او گفت: ” این یک روند کاملاً طبیعی است؛ برای اینکه بیشتر به دست آرید، شما از آن بیشتر استفاده می کنید.”
قتل و بازداشت
پاول پیلر استاد دانشگاه جورج تاون و تحلیل گر ارشد پیشین سازمان سیا می گوید که هواپیماهای بدون سرنیشین “بسیار مؤثر و یک روش بهتر برای تمرکز” در استفاده نظامی علیه شبه نظامیان است.
او گفت: ” اما… ما در هر تصمیم شخصی برای استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین باید نتایج مثبت کوتاه مدت آن را در برابر پیامدهای بالقوه دراز مدت آن با توجه به درک خشم و نفرت، در نظر داشته باشیم.”
این مقام پیشین سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده گفته که یک جنبه منفی استفاده از هواپیماهای بدون سرنشین از دست دادن هوش بالقوه برای بازجویی از یک متهم است.
یک مقام ارشد ایالات متحده گفت که بازداشت- یک انتخاب اشتباه همواره یک گزینه نیست و او انتقاد از تلفات غیرنظامیان را نیز رد کرد. او گفت که هواپیمای بدون سرنشین از تمامی سلاح های مبارزه با تروریزم دقیق تر است.
در اثر حمله هواپیماهای بدون سرنشین شماری از غیرنظامیان و افراد بی گناه نیز کشته شده اند، اما به نظر می رسد که این پدیده در سالهای اخیر کاهش یافته است.
یک منبع آشنا با این برنامه گفت از جولای 2008 زمانیکه جورج بوش استفاده از هواپیمای بدون سرنشین را گسترش داد، حدود 30 غیرنظامی و یک هزار و 400 شبه نظامی در خاک پاکستان کشته شده اند. همچنین یک بنیاد در امریکا در یافته است که میزان “مرگ و میر غیرنظامیان” از 20 درصد در سال 2004 به 5 درصد در سال گذشته کاهش یافته است.
