شماری از تاجران فرش دستباف در افغانستان میگویند که بازار خرید و فروش قالینهای افغانی در بازارهای داخلی در این اواخر با رکود بی پیشینهای روبرو شده و در شش ماه گذشته هیچ فروشی نداشتهاند.
صلاح الدین اغا، از تاجران قالین افغانی میگوید که در این اواخر هیچ تاجر خارجی برای خرید صنایع دستی به مارکیتهایی که در کابل ایجاد شده، مراجعه نکرده و خود افغانها توان خرید قالینهای داخلی را ندارند؛ از همین رو به گفته صلاح الدین، بازار خرید و فروش قالین در کشور در رکود مطلق به سر میبرد.
آقای صلاح الدین در گفتوگو با خبرگزاری بخدی گفت: “ما تاجران در داخل کشور امکانات ترانسپورتی نداریم؛ در گمرکات همکاری با تاجران صورت نمیگیرد و از سویی هم، در ماههای گذشته هیچ تاجری برای خرید قالین به مارکیت ما (نجیب زراب) مراجعه نکرده است.”
به گفته قالین فروشان شهر کابل، دو عامل عمده باعث رکود بازار قالین در کشور شده؛ عدم همکاری دولت در زمینه انتقال مواد تولیدی به خارج از کشور و از سویی هم ورود لجام گسیخته قالینهای ماشینی از کشورهای ایران و ترکیه با قیمت ارزان به افغانستان که تمامی بازارهای داخلی را اشباع کرده است.
افغانستان از جمله کشورهایی است که در تولید فرشهای دست بافت، در میان کشورهای منطقه جایگاه خوبی دارد اما همواره صاحبان صنایع از عدم هماهنگی میان بخش خصوصی و حکومت، انتقاد کردهاند.
با این حال، عصمت الله، رییس اتحادیه قالین افغانستان در مورد رکود بازار قالین گفت: “متاسفانه به دلایل مختلف درحال حاضر، کار و بار قالین در کشور زیر صفر است.”
مشکلات و رشوه در گمرکات افغانستان
تاجران می گویند که آنها با مشکلات زیادی در زمینه انتقال محصولاتشان، به خارج از کشور روبرو هستند و زمانی که میخواهند چند تخته قالین را برای انتقال به خارج از کشور به گمرک بفرستند، نه تها ماموران گمرک با تاجران همکاری نمی کنند بلکه به گفته تاجران، مشکل نیز برایشان ایجاد می شود.
صلاح الدین در مورد مشکلات تاجران در زمینه انتقال کالا از افغانستان به خارج از کشور گفت: “از هر قالین در گمرک افغانستان مبلغ ۵۰۰ دالر اخذ میشود که با این شرایط تاجران توان ارسال قالینهایشان را به خارج از کشور ندارند.”
در همین حال غلام جیلانی هاشمی، یکی دیگر از تاجران قالین گفت: “گمرکات افغانستان از هر جنس انتقالی سه برابر قیمت آن محصول را اخذ میکند و مصرف انتقال نیز به دوش خود تاجر است.”
هاشمی می گوید که کرایه انتقال یک قالین از طریق افغانستان به مراتب بیشتر از قیمت تمام شد آن است، به گفته او به همین دلیل تاجران همواره صنایع دستی به ویژه قالین را به بندر کراچی در پاکستان انتقال میدهند.
او گفت: “ما یک کانتینر کالا را از طریق پاکستان با سهولت خوبتر با قیمت 3 هزار دالر به اروپا انتقال میدهیم اما از طریق افغانستان اگر انتقال دهیم تا یک سال موفق به انجام این کار نمی شویم و در ضمن باید در هر ارگان رشوت بدهیم.”
صلاح الدین آغا میگوید، در گذشته یک نماینده تاجر میتوانست که تمام کارهای گمرکی کالا را انجام دهد اما اکنون باید شخص تاجر به گمرک حاضر باشد که به گفته او بسیار مشکل است تاجر برای انتقال هر قالین به گمرک حاضر شود.
اتحادیه قالین افغانستان در سال 1346 تاسیس شد و یکی از اهداف این اتحادیه فراهم کردن ویزه برای قالین و تهیه امکانات برای تاجران خوانده شده است.
عصمت الله، رییس این اتحادیه می گوید که هنوز قالین های افغانستان ویزه دریافت نکرده و کمیشنکاران در گمرکهای کابل تنها زمینه انتقال قالینهای افغانی به پاکستان را فراهم میکنند.
او گفت که عمدهترین مشکل سد راه قالین افغانستان، انتقال مستقیم کالا به بازارهای جهانی است و به گفته عصمت الله، تمامی دولتمردان از این موضوع آگاهی دارند که خطوط هوایی افغانستان به خطوط هوایی بینالمللی در ارتباط نیست و نیز افغانستان مرزدریایی ندارد.
به گفته عمت الله، تاجران افغانستان بخاطر سهولت در کارشان، اموال تجاری شان را نخست به پاکستان و از آن طریق به بازارهای جهانی ارسال میکنند که این امر باعث میشود شناسنامه افغانی از روی محصولات دست بافتشان پاک و در عوض شناسنامه پاکستانی چسبانده شود.
تاجران میگویند از دولت خواستهاند که در زمینه انتقال محصولاتشان به پاکستان، با آنان همکاری کند و موترهای حامل تجهیزات نظامی ناتو که در برگشت از کابل خالی به پاکستان میرود، باید اموال تاجران را به بندر کراچی انتقال دهد اما به گفته آنان، دولت در این زمینه همکاری نکرده است.
ورود قالینهای ترکی و ایرانی به کشور
عبدالقادر یکی از تاجران فرش در افغانستان میگوید که در گذشته ۵۰ درصد تولیدات افغانستان در داخل کشور به فروش میرسید اما به گفته او اکنون قالینهای ترکی و ایرانی با دیزانهای کاپی شده از فرشهای افغانی، وارد بازارهای کشور شده و جای صنایع افغانی را گرفته است.
او گفت: “تاجران ترکی، عکسهای قالین افغانی را میگیرند و پس از یک هفته قالینهای ترکی و ایرانی با کیفیت پائین و قیمت ارزان اما با دیزاینهای افغانی وارد بازار میشود و تمامی خانوادههای افغان به دلیل ارزان بودن از قالینهای خارجی استفاده میکنند.”
به باور تاجران، بازار آزاد خوب است اما انها می گویند که در سالهای گذشته بازار از کنترل دولت خارج شد و تاجران با وارد کردن جنسهای بیکیفیت و ارزان بازارهای داخلی را با چالشهای بزرگ مواجه کرده است.
قادر از دیگر تاجران فرش در کشور است که به گفته او، در مورد ورود اموال خارجی با ساختار افغانی بارها به وزارت تجارت مراجعه و شکایتهای جدی مطرح شده اما، گوش شنوایی برای رفع این مشکلات نبوده است.
رییس اتحادیه قالین افغانستان نیز میگوید که قالینهای ماشینی ترکی و ایرانی بازارهای داخلی کشور را تصرف کرده است و خانوادهها به قیمت ارزان از قالینهای وارداتی استفاده میکنند.
امتیاز قالین افغانی در جیب تاجران پاکستانی
از اینکه تاجران افغانستان در زمینه انتقال مستقیم کالایهایشان از افغانستان با مشکلات زیادی روبرو هستند، این تاجران از سال ها بدین سو اموال تجاری را به پاکستان انتقال میدهند و با اندک سهولت در بندر کراچی پاکستان این اموال به بازارهای جهانی منتقل میشود.
قالینهای دستبافت افغانی در بندر کراچی با شناسنامههای پاکستان وارد بازارهای جهانی می شود که امتیازات آن نیز به جیب تاجران پاکستانی میرود.
عبدالقادر میگوید: “در بندر کراچی سهولت است و ما قالینهای خود را به خارج انتقال میدهیم اما قالینهای افغانی با شناسنامههای پاکستانی وارد بازارهای اروپایی میشود.”
در همین حال غلام جیلانی هاشمی نیز گفت که محصولات دست بافت افغانی، در بندر کراچی با مهر و شناسنامه پاکستانی به نام قالینهای این کشور به بازار جهان منتقل میشود.
افزایش مالیات بر قالینهای افغانی در ترکیه
تعرفههای گمرکی و بی سروسامانی در گمرک های کشور نیز از جمله مشکلاتی است که تاجران فرش از آن شکایت دارند.
به گفته عبدالقادر، افغانستان به دلیل مشکلاتی که دارد ناگزیر است که با کشورهای همسایه و نیز کشورهایی که محل فروش محصولات دست بافت افغانستانی است، کنار بیاید.
او گفت: “دولت افغانستان چندی پیش، ۲۰ درصد مالیات به قالینهای وارداتی از ترکیه اضافه کرد که در اقدام به این واکنش، دولت ترکیه برای هر متر قالین صادراتی افغانستان ۱۰۰ دالر مالیه افزود.”
این تاجر می گوید که پس از این اقدام ترکیه، 12 کانتینر قالین افغانی از بندر کراچی دوباره به افغانستان انتقال یافت.
در همین حال رییس اتحادیه قالین نیز لایحه گمرکی جدید دولت ترکیه برای ورود قالین افغانستان به این کشور را پذیرفته و میگوید که از یک ماه بدین سو به ازای هر تخته قالین افغانی ۱۰۰ دالر تعرفه در گمرکات ترکیه در نظر گرفته می شود.
او گفت که تاجران افغان، خواهان حل این مشکل شدهاند و اتحادیه قالین نیز درخواست تاجران افغان در مورد مشکلات گمرکی در ترکیه را به وزارت تجارت و صنایع و ریاست جمهوری ارسال کرده است.
کاهش ۷۵ درصدی تولید قالین
عبدالقادر، از تاجران قالین در مورد تاثیر رکود بازار قالین بر کاهش تولیدات گفت: “امروز تولیدات قالین در کشور ۷۵ درصد کاهش یافته، اتحادیه قالین و وزارت تجارت نیز از این مساله آگاه هستند اما اقدامی برای حل آن در نظر گرفته نشده است.”
او افزود که در گذشته (قبل از سال ۲۰۰۱) مهاجران افغان در پاکستان سهم فعال در تولید قالین داشتند که سالانه ۲ میلیون متر قالین به خارج از کشور، صادر میکردند زیرا پاکستان هم در زمینه انتقال سهولتهایی را فراهم کرده بود، اما به گفته عبدالقادر، در حال حاضر سطح تولیدات قالین، کاهش قابل ملاحظهای یافته است.
در همین حال صلاح الدین نیز میگوید که در طول سیزده سال گذشته، دولت هیچگونه کارعملی و تلاش برای حل مشکل تاجران قالین انجام نداده است.
خواست تاجران از دولت
تاجران قالین از دولت اما، میخواهند که زمینه انتقال مستقیم اموال تجاری از کشور به خارج را فراهم کند تا پس از این، محصولات افغانستان با شناسنامه پاکستانی وارد بازارهای جهانی نشود.
این تاجران همچنان گفتند تا دولت در زمینه کاپی بردای نقشههای قالین افغانی از سوی برخی تاجران و ورود قالینهای ماشینی بیکیفیت به کشور، توجه داشته باشد.
صلاح الدین میگوید که در قدم نخست، دولت باید در بخش قالین سرمایه گزاری کند و با ایجاد نمایشگاهها، توجه تاجران بینالمللی در زمینه صنعت فرش افغانستان جلب شود.
عصمت الله، رییس اتحادیه قالین افغانستان مشکلات فرا روی تاجران قالین در کشور را پذیرفته و میگوید که مشکلات در بخش قالین بسیار زیاد است که در سالهای گذشته البته به برخی از این مشکلات رسیدگی شده است.
او گفت که پارکهای صنعتی از ولایتهای ننگرهار، فاریاب و شهرک صنعتی هرات افتتاح شده و کارهای زیر بنایی این پارکها در جریان است.
به گفته عصمت الله، در شهرک صنعتی هرات ۵۰۰ نمره رهایشی، ۸۰۰ فابریکه و ۴۰ محل تجاری برای ۶۰۰ تاجر در سال گذشته از سوی معین وزارت تجارت و صنایع توزیع شده است.
عصمت الله در مورد پروسس قالین گفت که در سالهای گذشته پروسس قالین پس از بافت در کشورهای همسایه صورت میگرفت اما اکنون فابریکههای پروسس قالین برابر با معیارهای جهانی در افغانستان فعال شده که به گفته او، اکنون تمامی قالینهای افغانی پس از بافت در این فابریکهها پروسس میشود.
به گفته عصمت الله، اکنون در شهر کابل ۲۸ فابریکه کوچک پروسس قالین وجود دارد و به زودی چند فابریکه در شهر مزار شریف مرکز ولایت بلخ نیز ایجاد خواهد شد.
عصمت الله گفت که دولت کارهای بنیادی در بخش تولید قالین از طریق اتحادیه قالین انجام داده است و به زودی فابریکههای شستشوی قالین در پارکهای صنعتی فاریاب، ننگرهار، بلخ و هرات نیز آغاز به کار میکند.
خبرگزاری بخدی