درست در زمانيکه روند نو حملات طالبان در کشور افزايش يافته‌است، یک طرح چند میلیون دالرى برای صدور کارت‌های هویت الکترونیک (شناس‌نامه‌هاى برقى) جدید پیش از انتخابات در افغانستان، باعث بحث‌های داغی و دامن زدن به خصومت‌هاى قومی شده و تنش سیاسی را افزایش داده‌است.
اختلاف در مورد چگونگی تعیین ملت ( اصطلاح عمومى براى همه‌ی شهروندان) در کارت‌های جدید است، كه توسط چهره‌های برجسته‌ی برخی گروه‌های قومی که معنى اصطلاح “افغان” را می‌دانند، رد شد.
این بحث مشکلاتی، مبنى بر توافق در مورد هر چیز ديگری در کشور با تنوع و داراى رهبريت‌هاى جناح‌بندى‌شده را برجسته مي‌سازد و زمانى مطرح ميشود كه ریيس‌جمهوری کشور، اشرف غنی پشتون تبار درگير يك اختلاف در مقابل فرمان‌دار قدرت‌مند قومی تاجیک يك ولایت شمالى قرار دارد.
سیاست‌مداران مربوط به يك گروه عمده‌ی قومی افغانستان يعنى پشتون‌ها می‌گویند که ملت باید تحت عنوان “افغان” ثبت شود. اما این یک اصطلاح است که در گذشته برای هویت قومی پشتون‌ها مورد استفاده قرار گرفته و اعضای گروه‌های قومی دیگر با استفاده از آن براى همه مخالف بوده و آن را مورد نقد قرار مي‌دهند.
فرهاد صدیقی، یکی از قانون‌گذاران معترض تاجیک گفت: «قومیت ما هویت ما است و هر گونه کارت شناسایی با نام «افغان» بر روی آن، هرگز برای ما قابل قبول نخواهد بود.» «ما ترجیح می‌دهیم که جمهوری اسلامی افغانستان را بر روی کارت شناسایی قرار دهیم و آن همه چیز را پوشش می‌دهد.» ريس‌جمهور غنی که خود از قوم پشتون است، راه اندازی يا توزيع کارت ها را به تأخیر انداخته و خواستار یک راه حل است.
اما احساسات در همه‌ی طرف‌ها تحريك شده و چندين جلسه‌ی پارلمان کشور كه براى بحث و حل اين مسله برگزار شده‌بود، بدون نتيجه و با طعنه و تهديد پايان يافت. صاحب خان یکی از اعضای پشتون تبار پارلمان، به هیأت مجلس هشدار داد که حاضر است تا مرگ عليه كساني كه واژه‌ی افغان را قبول ندارند، بجنگد.
وی به خبرگزاری رویترز گفت: «من تا آخرین قطره‌ی خونم از واژه‌ی افغان دفاع می‌کنم. هویت من افغان است و باید در این سند قرار گیرد.» این اختلاف باعث شده‌است که برخی از پشتون ها تظاهرات را در کابل برگذار كنند و از دولت بخواهند تا در مقابل خواسته‌هاى اقوام ديگر كوتاه نیاید.
هيچ سرشماری در دهه‌های گذشته در افغانستان انجام نشده‌است و برآورد تعداد رقم گروه‌های مختلف متضاد و تخمينى است. پشتون‌ها و تاجیک‌ها دو گروه اصلی كشور و هزاره‌ها و اوزبيک‌ها و ديگران گروه‌هاى كوچك‌تر قومى افغانستان اند.
محمد اکبری، عضو هزاره‌تبار مجلس نمايندگان گفت که استفاده از کلمه‌ی افغان، يك تحميل ناعادلانه بالاى اقوام غیرپشتون است.
اکبری به رویترز گفت: «این کشور مربوط همه‌ی ما است، نه تنها از پشتون‌ها.» دولت متزلزل (شکننده)ی غنی در سال گذشته با صدور فرمانى قانون مصوب را اصلاح کرد كه بر طبق آن ملیت، قومیت و مذهب را بر روی کارت‌ها ثبت کند، اما مجلس آن را رد کرد. از آن زمان تا اكنون اصلاحات و پيشنهادات مختلف ارايه شده اند، اما به نسبتی هنوز ادامه دارد.
پادشاه سابق افغانستان، پشتون بود، همان‌گونه كه اشرف غنی و حامد کرزی پشتون بود. اما پس از اخراج طالبان از قدرت در سال 2001 میلادی كه عمدتاً پشتون بودند، قوم تاجيك به سمت‌ها و مقام‌های بلند قدرت در دولت، خدمات نظامی و امنیتی راه يافتند.
دولت فعلی پس از يك انتخابات مشكوك در سال 2014 كه با اتهام جعل و تقلب به هر دو طرف هم‌راه بود با ميانجيگرى امريكا بعد از امضای توافق‌نامه تقسيم قدرت بين دو رقيب، غنى و عبدالله‌ی عبدالله كه مورد حمايت تاجيكان بود، به وجود آمد كه هر دو طرف ادعاى پيروزى مي‌كردند.
اين معامله‌ی قدرت با اختلافاتى احاطه شده‌است و دليل ان بيش‌تر تقسيم پست‌هاى دولتى بر اساس ارتباطات قومى است.
تنش غنی با عطامحمد نور، فرمان‌دار بلخ که تاجیک است و مخالف بركنارى‌اش می‌باشد، ثبات دولت را تهديد مي‌كند و نگرانى‌هایی که دولت ممكن سعی كند براى شكست بن بست از زور استفاده كند، را به وجود آورده‌است.
چنین ترس‌هایی خاطرات جنگ داخلی را در دهه 1990م احیا می کند، كه عمدتن در سطح قومی قرار داشت و در آن بیش از 100 هزار نفر کشته شدند.
غنی هم‌چنان با فشارهاىی براى به‌بود امنیت كه پس از يك حمله در هوتلی كه موجب كشته شدن 30 تن و يك هفته پس از آن حمله‌ی ديگر در كابل باعث كشته‌شدن 103 تن شد، روبه‌روست.
کارت شناسایی، که به نام تذكره‌ی الكترونيك نيز ياد ميشود، به عنوان قدم مهمی برای جلوگیری از تقلب در انتخابات مجلس كه امسال با تأخير و انتخابات ریاست‌جمهوری كه قرار است سال آینده برگذار شوند، شناخته ميشود.
مقاله‌ی رويترز (پنج‌شنبه، ۸ فبروری) – ترجمه‌ی طاهر قادری
خبرگزار بخدی
